| | |||
| {{{#!wiki style="margin: 0 -10px -5px;letter-spacing: -0.9px" {{{#!folding [ 펼치기 · 접기 ] {{{#!wiki style="margin: -5px -1px -11px" | 캐나다 왕립 해군 (1910~현재) Royal Canadian Navy | ||
| <colbgcolor=#da291c> 잠수함 | <colbgcolor=#fefefe,#191919>{CPSP}, 오베론급R, 빅토리아급 | ||
| 초계정 | 오르카급 | ||
| 초계함 | 플라워급R, 캐슬급R, 킹스턴급, 해리 드울프급 | ||
| 호위함 | 리버급R, 알골킨급R, 로크 아크나쉰급R, 핼리팩스급 | ||
| 구축함 | A급R, C급R, D급R, E급R, F급R, G급R, H급R, V급R, 윅스급R, 클렘슨급R, 타운급R, 트라이벌급R, 생 로랑급R, 레스티구치급R, 맥켄지급R, 아나폴리스급R, 이로쿼이급R, {리버급} | ||
| 순양함 | 온타리오급R, 우간다급R, 프린스급R | ||
| 항공모함 | 매그니피센트R, 보나벤처R | ||
| 소해함 | 레이크급R, 뱅거급R, 알제린급R, 펀디급R, 르웰린급R | ||
| 군수지원함 | 프로텍터급초대R, 아스테릭스급, {프로텍터급2대} | ||
| ※ 윗첨자R : 퇴역 함선 ※ ※ {중괄호} : 도입 예정 | |||
| ※둘러보기 : | }}}}}}}}} | ||
1. 개요
캐나다의 차세대 재래식 잠수함 계획.2. 제원
| CPSP Canadian Patrol Submarine Project | |||
| | |||
| <colbgcolor=#eee> 함종 | <colbgcolor=#FFF>재래식 잠수함 | ||
| 이전급 | 빅토리아급 | ||
| 다음급 | 미정 | ||
| 배수량 | - | ||
| 전장 | - | ||
| 전폭 | - | ||
| 항속거리 | 3,500해리 | ||
| 작전수행능력 | 21일 이상 | ||
3. 도입 과정
캐나다 해군은 기존에 운용 중인 빅토리아급 잠수함의 대체 시기가 다가옴에 따라 2023년부터 북극해의 빙하 아래에서 장기작전을 수행할 수 있는 8척에서 최대 12척 규모의 신형 재래식 잠수함 사업인 CPSP(Canadian Patrol Submarine Project)가 출범했다.이후 2024년 9월 RFI를 발행하며 본격적으로 신규 잠수함 사업을 개시되었다.#
3.1. 후보 및 선정
대규모 사업인 만큼, 조건에 부합하는 서방권의 대부분의 잠수함 업체가 사업에 참가했다. 사업에 참가 의사를 밝히거나 캐나다 측에서 참가를 요청한 국가는 한국, 일본, 독일, 프랑스, 스웨덴, 스페인이다.사업이 본격적으로 시작되기도 전인 2023년, 한화오션과 HD현대중공업이 캐나다에 지부를 두고 기존 빅토리아급에 참가한 밥콕사와 캐나다 잠수함 사업 협력에 대한 협정을 체결했다.## 이를 통해 한국이 유리한 고지를 발 빠르게 점했다고 평가받았다.
2024년 6월, 한화오션이 CAE 등 캐나다 4개 업체와 CPSP 사업을 위한 파트너십 계약을 체결했다.#
2024년 11월, 일본이 최종적으로 사업 불참을 결정했다. 자위대 물량과 더불어 수주 가능성이 높은 호주 호위함 사업까지 따내면 납기일 준수가 불가능하다고 판단해 수속에 응답하지 않았다고 한다.#
2024년 11월, 캐나다 해군 사령관 앵거스 탑시 중장이 한화오션과 HD현대중공업을 방문해 잠수함 건조 시설을 시찰하며 CPSP 사업에 대해서 논의했다.# #
2025년 2월까지 RFI 답변을 받은 결과, 총 25개 업체에서 응답했다고 한다.
2025년 5월, 연합해군행사에서 캐나다 해군력 개발 국장이 밝힌 내용에 의하면 총 5개 업체와 사업에 대해 논의했다고 한다. 참여 업체 목록은 다음과 같다.#
- 프랑스 나발 그룹
- 독일 티센크루프 마린 시스템즈
- 대한민국 팀 코리아[1]
- 스페인 나반티아
- 스웨덴 사브
2025년 5월, 사브 측이 인터뷰를 통해 네덜란드의 오르카급 잠수함 사업에서 패배한 이후 CPSP 사업에 집중할 것이라는 의사를 밝혔다. A26 잠수함으로는 캐나다의 요구사항에 미치지 못하기에 C71 잠수함을 제안했다고 한다. 다만 정치 외교적인 이유로 스웨덴 기업인 사브가 사업에 불리한 입장이라는 의견도 내놓았다.#
2025년 5월, 사브가 캐나다 CAE와 CPSP 사업을 위한 MOU를 체결했다.#
2025년 8월 26일, 캐나다 정부가 적격 공급업체로 TKMS와 한화오션을 선정하면서 최종 후보가 2개 업체로 좁혀졌다.# 해당 소식은 마크 카니 총리가 독일에 방문 중인 동안 발표되었으며, 이후 카니 총리는 독일 측과 함께 TKMS 시설을 시찰하기도 했다. 카니 총리의 한화오션 시설 시찰은 2025년 APEC 대한민국 경주 정상회의에 맞춰 10월에 방한하면서 이루어질 것이라고 한다. 캐나다 해군은 2035년까지 첫 함을 확보한다는 계획을 세우고 있다.#
최종 후보 선정 이후, 한화오션은 KSS-III CPS를 정식 공개하며 대한민국 해군이 이미 운용 중인 도산안창호급 잠수함[2]과 동일한 함급이라는 점[3], 항속거리가 길고 무장 탑재량이 많다는 점[4], 최종 경쟁 후보인 독일을 포함해서 서방권에서 가장 빠른 잠수함 납기가 가능하다는 점 등을 강조하며 적극 홍보하고 있다.[5] 또한 한국이 태평양 지역의 안보, 경제 파트너라는 점도 고려되고 있다.
TKMS의 경우 212CD급 잠수함이 캐나다의 작전 구역인 북극해 환경에 적합한 잠수함이라는 점 등을 강조하고 있다. TKMS 측은 납기를 맞추기 위해 기존에 건조 중인 212CD급을 캐나다 해군에 우선 공급하는 논의도 가능하다는 입장도 밝혔다. 또한 독일과 노르웨이 정부 측에선 현재 추진 중인 독일-노르웨이-캐나다 북대서양 3자 전략적 파트너십의 일환으로 캐나다가 212CD를 도입하기를 희망한다고 한다.#
사브는 사업 탈락 이후 캐나다의 결정을 존중하며 캐나다와는 다른 방위산업 분야에서 협력을 계속 추진하겠다는 입장을 밝혔다.#
2025년 9월, 한화오션이 밥콕 캐나다와 CPSP를 위한 협력 계약을 체결했다. 이에 따라 밥콕사는 한화오션의 독점 파트너가 되었다.#
2025년 9월 16일, 캐나다 정부의 군사 조달 담당자가 최종 수주 업체를 선정할 때 캐나다에 더 많은 일자리를 창출하는 쪽을 선호할 것이라고 밝혔다.#
2025년 9월 23일, 카니 총리는 한국과 독일의 두 후보 모두 캐나다의 높은 요구 사항을 충족했다면서, 그러나 단일 함종을 운용하는 것이 효율성이 크기에 두 후보 모두를 도입하는 분할 계약은 없을 것이라는 입장을 밝혔다.#
2025년 10월 3일, 옌스 플뢰트너 독일 군비 차관이 인터뷰를 통해 캐나다가 요청할 경우, 캐나다 현지에 잠수함 제조시설을 지어 12척의 절반 이상을 캐나다가 건조할 수 있다는 제안을 밝혔다.#
2025년 10월 21일, 노르웨이 토레 산드빅 국방장관과 독일 보리스 피스토리우스 국방장관이 캐나다를 방문해 노르웨이-독일-캐나다 협력을 강조했다.# 방문 기간 독일 측은 절충교역으로 캐나다산 CMS 330 전투체계 도입, 봄바디어 글로벌 항공기 18대 이상 도입 등을 제시하며 212CD도 캐나다가 제시한 기간을 맞출 수 있으며 우수한 성능이라고 강조했다. 노르웨이 측은 캐나다 AI에 대한 투자와 잠수함 정비 시설의 설계 공유 등을 제안했다.#
2025년 10월 30일, 예정대로 카니 총리와 캐나다 대표단이 APEC 기간 한화의 잠수함 제조시설을 시찰했다. 시찰 중 맥귄티 국방장관은 잠수함 제조시설을 구축하는 것은 쉬운 일이 아니라는 이야기를 했고, 시찰에 동행한 앵거스 탑시 캐나다 해군사령관은 더 직설적으로 "솔직히 캐나다는 잠수함 건조 역량이 없기에 두 잠수함 모두[6] 캐나다에서 건조되는 것은 원하지 않는다"라고 밝히며 독일-노르웨이 측의 현지 건조 제안에 반대하는 입장을 표명했다.# 두 제조업체의 시찰을 모두 마친 후 빠른 도입을 원한다는 점도 다시 한번 강조했는데, 이 때문에 한화 측이 사실상 사업의 승기를 잡았다고 분석되었다.#[7] APEC 기간 한국과 캐나다 양국이 국방 파트너십 협정을 체결한 것도 사업에 유리하게 작용할 것으로 보인다.
2025년 11월, 조선일보의 단독 보도에 의하면 영국이 CPSP 사업에서 한화를 지지했다. APEC 비공개 포럼에 참석했던 콜린 크룩스 주한 영국 대사가 "영국 정부가 곧 캐나다 잠수함 사업에서 한화에 대한 지지 입장을 표명할 것"이라고 발표했다고 한다. 영국은 직접 사업에 참여하진 않지만, 영국 업체인 밥콕이 상술한대로 한화와 컨소시엄을 맺고 사업에서 협력하는 만큼, 영국 정부도 밥콕과 한화를 지원하는 것으로 보인다. 영국 측의 지지가 꽤나 중요하게 작용하는데, NATO 회원국인 영국의 지지는 독일-노르웨이가 강조하던 NATO 동맹이라는 명분에 대한 한국의 대응책이 될 수 있기 때문이다.#
2025년 11월 24일, 쥔 멜라니 졸리 캐나다 산업부 장관이 한화오션 거제 조선소를 찾아 현장을 시찰했다.#
3.2. 건조 과정
[1] 한화오션과 HD현대중공업의 컨소시엄이다.[2] 다만 사업에 제안된 모델은 배치2인 장영실급이다.[3] 이미 검증된 함선이라는 것을 강조하는 것이다. 최종 경쟁 후보인 독일의 212CD급은 막 개발되고 건조가 시작된 잠수함이라 사업 시점에선 취역된 함선이 없다.[4] 212CD급과 비교해서 1,000톤 이상 거대한 잠수함이기에 체급차 때문에 당연히 항속거리와 무장 탑재량 측면에서 유리하다.[5] 특히 납기의 경우 2034년에 초도분 4척을 한 번에 인도하고 이후로 매년 1척씩 납품할 수 있다고 제안했다.[6] 한화와 TKMS 제안 모두를 뜻한다.[7] 독일-노르웨이 측이 제안한 현지 건조 제안은 대놓고 거부한 반면, 한국 측이 유리한 점인 빠른 납기를 중요시 여긴다고 대놓고 발표했기 때문이다.
#!if version2 == null
{{{#!wiki style="border:1px solid gray;border-top:5px solid gray;padding:7px;margin-bottom:0px"
[[크리에이티브 커먼즈 라이선스|[[파일:CC-white.svg|width=22.5px]]]] 이 문서의 내용 중 전체 또는 일부는 {{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/업홀더급 잠수함|업홀더급 잠수함]]}}}{{{#!if external != "o"
[[업홀더급 잠수함]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid == null
'''uuid not found'''}}}{{{#!if uuid != null
[[https://namu.wiki/w/업홀더급 잠수함?uuid=8e080524-5958-4193-9bfd-78577fd96bdd|r35]]}}} 판{{{#!if paragraph != null
, [[https://namu.wiki/w/업홀더급 잠수함?uuid=8e080524-5958-4193-9bfd-78577fd96bdd#s-|번 문단]]}}}에서 가져왔습니다. [[https://namu.wiki/history/업홀더급 잠수함?from=35|이전 역사 보러 가기]]}}}#!if version2 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="border:1px solid gray;border-top:5px solid gray;padding:7px;margin-bottom:0px"
[[크리에이티브 커먼즈 라이선스|[[파일:CC-white.svg|width=22.5px]]]] 이 문서의 내용 중 전체 또는 일부는 다른 문서에서 가져왔습니다.
{{{#!wiki style="text-align: center"
{{{#!folding [ 펼치기 · 접기 ]
{{{#!wiki style="text-align: left; padding: 0px 10px"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/업홀더급 잠수함|업홀더급 잠수함]]}}}{{{#!if external != "o"
[[업홀더급 잠수함]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid == null
'''uuid not found'''}}}{{{#!if uuid != null
[[https://namu.wiki/w/업홀더급 잠수함?uuid=8e080524-5958-4193-9bfd-78577fd96bdd|r35]]}}} 판{{{#!if paragraph != null
, [[https://namu.wiki/w/업홀더급 잠수함?uuid=8e080524-5958-4193-9bfd-78577fd96bdd#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/업홀더급 잠수함?from=35|이전 역사]])
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/이봉창급 잠수함|이봉창급 잠수함]]}}}{{{#!if external != "o"
[[이봉창급 잠수함]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid2 == null
'''uuid2 not found'''}}}{{{#!if uuid2 != null
[[https://namu.wiki/w/이봉창급 잠수함?uuid=a246a316-625f-4793-8da2-4e2b0b8f5aeb|r122]]}}} 판{{{#!if paragraph2 != null
, [[https://namu.wiki/w/이봉창급 잠수함?uuid=a246a316-625f-4793-8da2-4e2b0b8f5aeb#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/이봉창급 잠수함?from=122|이전 역사]]){{{#!if version3 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/타이게이급 잠수함|타이게이급 잠수함]]}}}{{{#!if external != "o"
[[타이게이급 잠수함]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid3 == null
'''uuid3 not found'''}}}{{{#!if uuid3 != null
[[https://namu.wiki/w/타이게이급 잠수함?uuid=f8870402-311c-4c14-b56d-c00e1a1184a1|r262]]}}} 판{{{#!if paragraph3 != null
, [[https://namu.wiki/w/타이게이급 잠수함?uuid=f8870402-311c-4c14-b56d-c00e1a1184a1#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/타이게이급 잠수함?from=262|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version4 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid4 == null
'''uuid4 not found'''}}}{{{#!if uuid4 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph4 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version5 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid5 == null
'''uuid5 not found'''}}}{{{#!if uuid5 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph5 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version6 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid6 == null
'''uuid6 not found'''}}}{{{#!if uuid6 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph6 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version7 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid7 == null
'''uuid7 not found'''}}}{{{#!if uuid7 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph7 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version8 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid8 == null
'''uuid8 not found'''}}}{{{#!if uuid8 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph8 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version9 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid9 == null
'''uuid9 not found'''}}}{{{#!if uuid9 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph9 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version10 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid10 == null
'''uuid10 not found'''}}}{{{#!if uuid10 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph10 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version11 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid11 == null
'''uuid11 not found'''}}}{{{#!if uuid11 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph11 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version12 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid12 == null
'''uuid12 not found'''}}}{{{#!if uuid12 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph12 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version13 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid13 == null
'''uuid13 not found'''}}}{{{#!if uuid13 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph13 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version14 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid14 == null
'''uuid14 not found'''}}}{{{#!if uuid14 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph14 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version15 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid15 == null
'''uuid15 not found'''}}}{{{#!if uuid15 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph15 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version16 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid16 == null
'''uuid16 not found'''}}}{{{#!if uuid16 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph16 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version17 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid17 == null
'''uuid17 not found'''}}}{{{#!if uuid17 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph17 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version18 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid18 == null
'''uuid18 not found'''}}}{{{#!if uuid18 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph18 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version19 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid19 == null
'''uuid19 not found'''}}}{{{#!if uuid19 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph19 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version20 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid20 == null
'''uuid20 not found'''}}}{{{#!if uuid20 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph20 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version21 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid21 == null
'''uuid21 not found'''}}}{{{#!if uuid21 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph21 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version22 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid22 == null
'''uuid22 not found'''}}}{{{#!if uuid22 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph22 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version23 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid23 == null
'''uuid23 not found'''}}}{{{#!if uuid23 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph23 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version24 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid24 == null
'''uuid24 not found'''}}}{{{#!if uuid24 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph24 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version25 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid25 == null
'''uuid25 not found'''}}}{{{#!if uuid25 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph25 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version26 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid26 == null
'''uuid26 not found'''}}}{{{#!if uuid26 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph26 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version27 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid27 == null
'''uuid27 not found'''}}}{{{#!if uuid27 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph27 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version28 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid28 == null
'''uuid28 not found'''}}}{{{#!if uuid28 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph28 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version29 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid29 == null
'''uuid29 not found'''}}}{{{#!if uuid29 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph29 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version30 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid30 == null
'''uuid30 not found'''}}}{{{#!if uuid30 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph30 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version31 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid31 == null
'''uuid31 not found'''}}}{{{#!if uuid31 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph31 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version32 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid32 == null
'''uuid32 not found'''}}}{{{#!if uuid32 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph32 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version33 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid33 == null
'''uuid33 not found'''}}}{{{#!if uuid33 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph33 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version34 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid34 == null
'''uuid34 not found'''}}}{{{#!if uuid34 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph34 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version35 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid35 == null
'''uuid35 not found'''}}}{{{#!if uuid35 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph35 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version36 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid36 == null
'''uuid36 not found'''}}}{{{#!if uuid36 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph36 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version37 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid37 == null
'''uuid37 not found'''}}}{{{#!if uuid37 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph37 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version38 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid38 == null
'''uuid38 not found'''}}}{{{#!if uuid38 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph38 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version39 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid39 == null
'''uuid39 not found'''}}}{{{#!if uuid39 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph39 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version40 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid40 == null
'''uuid40 not found'''}}}{{{#!if uuid40 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph40 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version41 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid41 == null
'''uuid41 not found'''}}}{{{#!if uuid41 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph41 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version42 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid42 == null
'''uuid42 not found'''}}}{{{#!if uuid42 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph42 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version43 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid43 == null
'''uuid43 not found'''}}}{{{#!if uuid43 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph43 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version44 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid44 == null
'''uuid44 not found'''}}}{{{#!if uuid44 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph44 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version45 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid45 == null
'''uuid45 not found'''}}}{{{#!if uuid45 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph45 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version46 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid46 == null
'''uuid46 not found'''}}}{{{#!if uuid46 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph46 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version47 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid47 == null
'''uuid47 not found'''}}}{{{#!if uuid47 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph47 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version48 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid48 == null
'''uuid48 not found'''}}}{{{#!if uuid48 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph48 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version49 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid49 == null
'''uuid49 not found'''}}}{{{#!if uuid49 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph49 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}{{{#!if version50 != null
{{{#!wiki style="display: block;"
{{{#!wiki style="display: inline-block"
{{{#!if external == "o"
[[https://namu.wiki/w/|]]}}}{{{#!if external != "o"
[[]]}}}}}} 문서의 {{{#!if uuid50 == null
'''uuid50 not found'''}}}{{{#!if uuid50 != null
[[https://namu.wiki/w/?uuid=|r]]}}} 판{{{#!if paragraph50 != null
, [[https://namu.wiki/w/?uuid=#s-|번 문단]]}}} ([[https://namu.wiki/history/?from=|이전 역사]])}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}